Yan Haklar Nelerdir? Çalışan Motivasyonu İçin Yan Hakların Önemi

Yan Haklar Nelerdir?

Çalışanların yan hakları iş yerinde sahip oldukları özel hakları, maaş dışında sunulan ek yardımları ifade eder. Çalışan yan hakları genellikle yasal düzenlemelerle belirlenir ve çalışanların çalışma koşullarını, çalışma motivasyonunu iyileştirmeyi amaçlar. Yasal düzenlemelerle zorunlu kılınan yan hakların yanı sıra işverenin insiyatifinde olan bazı yan haklar da mevcuttur. Hatta bazı iş yerlerinde bu hakları çalışan kendi talebine uygun olarak da seçebilir ve çalışanın kendi seçebildiği yan haklara esnek yan haklar adı verilir. Çalışanın maaşına ek olarak sunulan ve çalışanın kendi beklentisine göre seçebildiği esnek yan haklar, Avrupa’da ve Kuzey Amerika’da uzun yıllardır popüler olsa da Türkiye’de özellikle son yıllarda popülerlik kazanmaya başlamıştır.

Bir İşverenin Çalışanına Sunabileceği Bazı Yan Haklar (h2)Ülkemizde küçük büyük pek çok işletme çalışanlarına çeşitli yan haklar sunmaktadır. Bu yan haklardan bazıları şu şekilde listelenebilir:

• Özel Sağlık Sigortası
• Yemek Yardımı
• Ulaşım Yardımı
• Tatil Paketleri
• Doğum Günü İzni
• Kadın Çalışanlar İçin Regl İzni
• İşçi Tazminatı
• Hisse Senedi Seçenekleri
• Engelli Sigortası
• Başarı Ödülleri
• Spor Kulübü Üyeliği
• Akaryakıt Desteği
• Hediye Kartı
• Ek Doğum İzni
• Ek Evlilik İzni
• Hayat Sigortası
• Emeklilik Planlama Hizmetleri
• Eğitim Ödenekleri
• Şirket Telefonu 
• Şirket Aracı 
• Çalışan İndirimleri
• Karne Günü İzni
• Kıdem Ödülleri
• Online Platform Abonelikleri
• Serbest Zaman İzni
• Kişisel Gelişim Ödenekleri
• Ek Tıbbi İzin
• Özel Şirket Etkinlikleri

Yan Hakların Çalışan Motivasyonundaki Etkileri

Yan hakların gerek çalışan motivasyonundaki gerekse de iş verimliliği üstündeki etkilerini anlamak işveren açısından oldukça önemlidir. Bir çalışan iş yerinde sahip olduğu haklardan memnuniyet duyarsa, adil bir iş ortamında bulunduğunu hissederse ve değer gördüğünü bilirse şüphesiz daha mutlu, motivasyonu daha yüksek bir şekilde çalışacaktır. Mutlu çalışanlar da mutlu işveren/işverenler anlamına gelir. Bu yüzden işveren olarak şirket yan haklarının varlığını ve çalışan üzerindeki olumlu etkisini yok saymamak değerlidir.

Yan hakların çalışan motivasyonundaki olumlu etkilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Çalışanın işverene duyduğu güven artar.

Çalışanlar, yan haklar gibi yapılarla işverenlerinin kendilerine değer verdiğini ve adil bir çalışma ortamı sağladığını gördüklerinde hem işverene hem de iş yerine duydukları güvenleri artar ve pekişir.

Çalışan motivasyonu artar ve pekişir.

Yan haklar çalışanların işlerine daha fazla bağlanmalarında, işe ve iş yerine hissettikleri aidiyet duygularının güçlenmesinde önemli rol oynar. Adil ücretlendirme, prim, hediye kartları, ek izinler gibi yan haklar çalışan motivasyonunu doğrudan artırır.

İş yerindeki verimlilik artar.

Bir iş yerindeki çalışanların kendilerine sunulan hakların farkında olmaları ve bu haklardan tatmin olmaları, eşit bir şekilde muamele gördüklerini hissetmeleri çoğunlukla daha iyi performans göstermelerini sağlar. Motive edilmiş ve mutlu çalışanlar işlerinde daha başarılı olma eğilimindedirler, bu da iş yerindeki verimliliğin artmasını sağlar.

İşten ayrılma oranının düşmesini sağlar.

Özenle seçilen ve sunulan yan haklar, çalışanların iş yerinde kalma eğilimlerini artırır. Çünkü değerli olduklarını hisseden çalışanların işlerini terk etme olasılıkları daha düşüktür.

Çalışan-işveren/iş yeri arasında daha iyi bir ilişki olmasını sağlar.

Yan haklar, çalışan-işveren arasındaki ilişkiyi de etkiler, doğrudan olmasa da dolaylı olarak daha iyi bir çalışan-işveren/iş yeri ilişkisi ve bağı kurmaya yardımcı olur. Çünkü yan haklar, işverenin çalışanına verdiği değeri ifade etmenin önemli bir aracıdır.

Sonuç olarak iyi tasarlanmış yan haklar çalışanların motivasyonunu artırabilir, iş verimliliğini yükseltebilir ve iş yerindeki memnuniyeti artırabilir. Bu da hem çalışanın hem de işverenin mutluluğunu artırır.

Yan Haklar ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

En çok tercih edilen yan haklar nelerdir?

Ülkemizde en çok tercih edilen yan haklardan bazıları şunlardır: Yemek yardımı, akaryakıt yardımı, çeşitli mağazalarda kullanılabilen hediye kartları, ek izinler, ilave sağlık hizmetleri, elektronik cihaz yardımları, kreş imkânları, spor kulübü üyelikleri.

Yan haklar zorunlu mu?

Yan hakların zorunlu olduğunu söylemek doğru olmayacaktır. Çünkü yan haklar çalışan ile işveren arasında yapılan sözleşmeye göre belirlenir. Ancak yan haklar her ne kadar zorunlu olmasa da işveren, çalışanından yazılı onay almadan, -iş sözleşmesinde olsun ya da olmasın- hiçbir yan hakkı sunmaktan vazgeçemez.

Ek izin nedir?

Doğum izni, evlilik izni, taşınma izni gibi bazı izinler 4857 sayılı İş Kanunu tarafından belirlenir. Fakat bazı işverenler bu süreye ekleme yapabilir. Örneğin 4857 sayılı İş Kanunu gereğince analık izni 16 haftadır. Eğer işveren bu izin süresini daha uzun tutarsa bu “ek doğum izni” olur.

Prim yan hak mıdır?

Yan hakların tanımı maaş dışındaki ek yardımlar olduğu için primler de yan hak olarak kabul edilebilir. Prim, genellikle çalışan başarısına göre yılda düzenli olarak 1 ya da 2 kere uygulanır.

Esnek yan haklar nelerdir?

Esnek yan haklar, işverenin çalışanlarına belirli avantajlar veya seçenekler sunarak iş yaşamı ile kişisel yaşamları arasında denge kurmalarını sağlayan haklardır. Ek izinler, ek tatil hakkı, uzaktan çalışma imkânı, performans primi, kira yardımı, hediye kartlar birer esnek yan hak olabilir. Çalışanlarınıza sunabileceğiniz esnek yan haklar biri olan Pluxee Hediye ile çalışanlarınızın mutluluğunu artırırken maliyetlerinizi düşürebilirsiniz.